PERSBERICHT
23 januari 1996
Door slecht ontworpen rolstoelen zijn
gehandicapten slechter af.

Twee therapeuten werkzaam bij het academisch ziekenhuis in Linköping hebben alarm geslagen bij hun Europese collega's: `Bij 26 van de 31 patiënten hebben wij permanente vervorming van de rug en ernstige pijn vastgesteld, veroorzaakt doordat wij meer aandacht hebben besteed aan bureaustoelen dan aan rolstoelen.'

De orthopedische kliniek van het academisch ziekenhuis in Linköping, Zweden, heeft alarm geslagen: `Wij en onze Europese collega's zorgen ervoor dat gehandicapten nog slechter af zijn door ze in rolstoelen te 'plaatsen'.
De achtergrond bij deze waarschuwing aan personeel in de gezondheidszorg en rolstoelproducenten in Europa, vormt een nieuw onderzoek onder 31 patiënten met een beschadigde ruggegraat , die geheel of gedeeltelijk verlamd zijn. Zij hebben allemaal een groot aantal jaren doorgebracht in een rolstoel. Uit het onderzoek blijkt dat 84% van deze patiënten vaak last heeft van zeer ernstige rugpijn, en dat bij de meerderheid van hen een permanente vervorming van de rug is opgetreden. De oorzaak: een slechte zithouding in een slecht ontworpen - toch vaak zeer moderne - rolstoel.
`Er bestaat geen twijfel', zeggen bezigheidstherapeute Kersti Samuelsson en fysiotherapeute Harriet Larsson die het onderzoek hebben uitgevoerd in samenwerking met het medische personeel van het academisch ziekenhuis, `de verantwoordelijkheid voor deze zeer veelvuldig voorkomende en vaak zeer ernstige pijn ligt bij ons zelf als therapeuten en bij de rolstoelontwerpers en -producenten.
`In de afgelopen jaren hebben rolstoelen een zeer grote ontwikkeling ondergaan. Deze ontwikkeling was echter geconcentreerd op de hanteerbaarheid van de rolstoel, waarvoor wij als therapeuten in grote mate verantwoordelijk waren. Wij hebben veel te veel aandacht besteed aan de mobiliteit van de patiënt, aan het streven om de patiënt 'meer op andere mensen te laten lijken wat betreft hun bewegingsvrijheid.' Wij hebben daarom rolstoelen voorgeschreven die makkelijker zijn te hanteren en die 'sportiever' aandoen. En rolstoelproducenten, die over het algemeen meer gericht zijn op functionaliteit dan op ontwerp, hebben er alles aan gedaan om aan onze wensen tegemoet te komen en hebben rolstoelen ontwikkeld die er goed uitzien en die gemakkelijk zijn te hanteren, maar die niet geschikt zijn om langdurig in te zitten.
`Beide partijen hebben, in hun zoektocht naar mobiliteit, de mensen uit het oog verloren. Wij zijn rugpijn gaan zien als een natuurlijk gevolg van traumatische beschadiging van de ruggegraat, en uit de feiten bleek ook dat dit het geval was. Bij iedere patiënt in ons onderzoek komt dit zonder uitzondering naar voren.'

Permanente beschadiging
In het onderzoek van het academisch ziekenhuis in Linköping zijn de oorzaken van vergevorderde complicaties bij patiënten met een beschadigde ruggegraat onderzocht. Bij de meerderheid van de 31 patiënten bleek dat een slechte houding had geleid tot de ontwikkeling van vervormingen die ernstig genoeg waren om gekarakteriseerd te worden als neurologisch letsel. Bij negen patiënten bestond dit uit posttraumatische kyfose, bij zes uit thoracale-lumbale scoliose en bij 11 uit C-vormige kyfose.
`De toestand van deze patiënten is verslechterd en ze lijden ernstig pijn omdat ze in een rolstoel moeten zitten`, zegt Harriet Larsson. `Wij hebben vastgesteld dat deze vervormingen alleen het gevolg kunnen zijn van belasting gedurende een langere periode. Met andere woorden, zij zijn ziek geworden doordat zij in de verkeerde rolstoel zaten, of omdat zij op een verkeerde manier in de rolstoel zaten.'
Het Zweedse onderzoek is extra interessant omdat het uitgevoerd is in een land dat sinds lange tijd voorop staat in de behandeling en rehabilitatie van gehandicapten. `Ik durf bijna niet te denken aan patiënten in landen waar zeer weinig/geen contact bestaat met fysiotherapeuten, deskundigen op het gebied van ergonomie en bezigheidstherapeuten. Deze patiënten gaan ongetwijfeld door een hel', aldus Kersti Samuelsson.
`Het tragische is', gaat zij verder, 'dat in veel gevallen de rugpijn kan worden voorkomen door rolstoelen te ontwikkelen met als uitgangspunt het menselijk lichaam en de werking daarvan. Wij hebben dit gezien bij bureaustoelen. Een moderne bureaustoel is zo flexibel dat deze kan worden afgesteld om ieder gedeelte van het lichaam te ondersteunen, en de stoel kan zodanig worden afgesteld dat een optimale zithouding ontstaat. Maar de meesten van ons zitten maximaal acht uur per dag op een bureaustoel. Mensen in een rolstoel zitten van 's morgens vroeg tot 's avonds laat in hun slecht ontworpen rolstoel. Dit is gewoonweg onacceptabel.'

Verblind door mobiliteit
Kersti Samuelsson en Harriet Larsson zijn het er beide over eens dat de slechte ontwikkeling van rolstoelen wat betreft zit-ergonomie niet verbeterd kan worden door de producenten alleen.
`Wij als therapeuten dragen de meeste verantwoordelijkheid', zeggen zij. 'We waren eenvoudigweg verblind door mobiliteit en hebben ons daardoor bijna uitsluitend geconcentreerd op de hanteerbaarheid van de rolstoel. Pas nu zien wij in dat zit-ergonomie voor rolstoelen de eerste vereiste is en moet zijn, zelfs wanneer dit ten koste gaat van de hanteerbaarheid. De prijs die patiënten moeten betalen kan zeer hoog zijn; zij kunnen zeer veel pijn lijden en verder permanent letsel oplopen als wij ons uitgangspunt niet zo snel mogelijk veranderen.'/ins

Bij de foto:Door slecht ontworpen rolstoelen zijn
gehandicapten slechter af.


Verdere informatie verstrekt:
Kersti Samuelsson
Harriet Larsson
Universitetssjukhuset, Linköping, Zweden
Tel: +46 13 - 22 20 00